خیلی از زنان، صحبت کردن درباره مسایل بهداشتی خود را خوب نمی‌ دانند و از اظهار مشکلات بهداشتی‌ شان و چاره‌ جویی برای رفع آن پرهیز می‌ کنند.

برخی مادران نیز به علت نداشتن اطلاع کافی، به دختران خود توصیه‌ های نادرستی درخصوص بهداشت فردی می ‌کنند؛ مثلا شستن ناحیه تناسلی با صابون ‌های معمولی و این قبیل توصیه‌ های اشتباه. اما این قبیل اشتباهات در برخی موارد بسیار زیان بار است و تبعات سنگینی به دنبال دارد.

پوست در خارجی ‌ترین بخش خود لایه ‌ای به نام لایه شاخی دارد که لایه‌ های زیرین را در مقابل عوامل محیطی محافظت می‌ نماید. به دلیل وجود نداشتن این لایه در بافت مخاطی واژن این ناحیه در مقابل موجوداتی مثل باکتری ‌های بیماری‌ زا و قارچ‌ ها بسیار آسیب ‌پذیر است. در واژن نرمال انواع گوناگونی از باکتری‌ های هوازی و بی‌ هوازی یافت می ‌شود ولی نسبت این موجودات در تعادل صحیحی هستند.

در واژن سالم، لاکتوباسیل‌ ها که جزو باکتری‌ های مفیدند، گونه غالب ‌اند. لاکتوباسیل‌ها گلیکوژن تولید شده توسط سلول‌ های مخاط واژن را به گلوکز و سپس با متابولیسم گلوکز، آن را به اسید لاکتیک تبدیل می ‌کنند. لاکتوباسیل‌ها علاوه بر واژن در بافت مخاطی دهان و روده نیز یافت می ‌شوند. بیش از 125 گونه لاکتوباسیل شناخته شده که تنها چند نوع آن در واژن است.

برخی از انواع لاکتوباسیل‌ها اسید لاکتیک تولید می ‌کنند که با اسیدی کردن محیط نقش دفاعی قابل توجهی را ایفا می ‌کنند. بعضی دیگر از آن ها علاوه بر لاکتیک اسید ماده ضدعفونی ‌کننده طبیعی دیگری به نام پراکسید هیدروژن تولید می‌ کنند که سبب تقویت مضاعف دفاع واژن می ‌شود. تولید اسیدلاکتیک سبب اسیدی بودن این محیط می ‌شود که چون لاکتوباسیل‌ها در محیط اسیدی قادر به ادامه زندگی هستند و از طرفی باکتری‌‌ های بیماری ‌زا نیز در این محیط قادر به رشد و تکثیر نمی ‌باشند سبب تعادل میان باکتری‌ های مفید و بیماری ‌زا و نهایتا سلامت واژن می ‌شود بنابراین سلامت واژن به تعادل PH آن وابسته است.

PH واژن در دوره زندگی زنان از خردسالی تا یائسگی تغییر می ‌کند و این مربوط به تغییرات هورمونی است. PH نرمال واژن در طول بلوغ تا بزرگسالی است(سنین باروری) 8/3 تا 2/4 می‌باشد، در حالی که PH ترشحات واژینال عفونی شده بیش از 7/4 است. با به هم خوردن تعادل pH در این ناحیه، باکتری‌ های گاردنلای واژن تولید پروتئینی می‌ کنند و باکتری ‌های بی ‌هوازی با آنزیمی که دارند با از بین رفتن لاکتوباسیل‌های مفید، سبب ایجاد بوی ناخوشایندی شبیه ماهی می ‌‌شوند که به عنوان یکی از علایم آغازین عفونت تلقی می ‌شود.

عوامل بر هم زننده ی محیط اسیدی

* یکی از مهم‌ترین عوامل بر هم زننده محیط اسیدی این ناحیه، کف ناشی از شوینده‌ های نامناسب است که حین شستشوی فردی به خاطر آناتومی خاص این ناحیه وارد واژن می ‌شود. استفاده مکرر از این شوینده‌ ها به خاطر قلیایی بودن آنها PH این ناحیه را بالا برده و موجب فراهم شدن محیط مساعد جهت رشد و تکثیر باکتری ‌های گاردنلایی و از بین رفتن باکتری ‌های مفید تولید کننده اسید لاکتیک و درنهایت افزایش احتمال ابتلا به عفونت واژن می ‌شود.

* از عوامل مهم دیگری که تعادل اسید را متاثر می‌کند، ترشحات جنسی مردانه است. از آنجایی که ترشحات جنسی مردانه دارای PH خنثی یعنی حدود 7 است، هنگام ورود به واژن، PH محیط را بالا می‌برد و زمینه را جهت ابتلا به عفونت فراهم می ‌کند.

* همین مساله هنگام قاعدگی نیز صادق است زیرا PH خون خنثی و حتی کمی قلیایی است و به همین دلیل حین قاعدگی بوی شبیه ماهی بیشتر حس می ‌شود.

استفاده از آنتی ‌بیوتیک سبب از بین رفتن باکتری ‌های خوب علاوه بر باکتری‌ های بد می ‌شود که خود احتمال بروز عفونت را بیشتر می‌ کند.

شستشوی داخل واژن نه تنها سبب از بین رفتن باکتری‌ های بیماری ‌زا نمی‌ شود بلکه سبب انتقال این باکتری ‌ها به مناطق داخلی ‌تر واژن می‌ شود.

استفاده از صابون‌ های ضد عفونی کننده نیز سبب از بین رفتن باکتری ‌های مفید می ‌شود.

عدم استفاده از وان و جایگزین نمودن آن با دوش گرفتن می ‌تواند در این راستا به حفظ سلامت کمک کند.

و در نهایت بانوان همواره باید دو نکته مهم را در راستای حفظ سلامت و بهداشت فردی خود به خاطر بسپارند:

1- شوینده‌های دارای PH اسیدی نقش مهمی در حفظ PH اسیدی واژینال دارد.

2- حضور اسید لاکتیک در شوینده‌ مناسب به دفاع علیه باکتری‌ های مضر کمک می‌ کند.

نشانه‌ های عفونت واژن

در معاینات بالینی، تشخیص 3 نشانه از 4 نشانه‌ زیر تاییدی بر ابتلا به عفونت است:

1- تغییر ترشحات از حالت نرمال

الف) ترشحات رقیق مانند شیر به رنگ سفید یا خاکستری با بوی زننده احتمال ابتلا به عفونت باکتریایی واژن را نشان می ‌دهد.

ب) ترشحات غلیظ و کف مانند زرد مایل به سبز با بوی بد احتمال ابتلا به تریکومونازیس را نشان می ‌دهد.

ج) ترشحات سفت و سفید پنیری و بدون بو نشانه بروز عفونت قارچی است.

2- مشاهده سلول‌ های گلوله ‌ای که در واقع سلول‌ های مخاطی احاطه شده توسط باکتری ‌ها پوشانده شده‌ هستند در زیر میکروسکوپ

3- PH بالاتر 5/4 مایعات واژن

4- ایجاد بوی ماهی با افزودن قلیا